با عرض سلام و ادب خدمت همه دوستان و با تشکر از همه عزیزانی که لطف فرموده و پیگیر این سلسله مباحث هستند امیدوارم خداوند سبحان یکایک شما را در صراط مستقیم خود شناسی و خود سازی موفق و موید بدارد و ما را نیز به یمن تعالی وجود مبارک شما گوشه چشمی عنایت کند.
تا کنون در مبحث تشریح قوای نفس ناطقه انسانی توفیق آن داشتیم که پیرامون نفس نباتی و قوای آن عرائضی را به اختصار خدمتتان تقدیم نمائیم.
در ادامه به ذکر قوای نفس حیوانی می پردازیم.
قوای حیوانی به دو بخش قوای مدرکه و قوای محرکه تقسیم می شوند.
قوای مدرکه قوایی هستند که در نفس انسان و حیوان وظیفه ادراک اشیاء گوناگون را به عهده دارند وقوای محرکه قوایی هستند که در انسان و حیوان وظیفه تحریک و به حرکت در آوردن انسان را بر عهده دارند.
قوای مدرکه در انسان و حیوان به دو بخش حواس ظاهری و حواس باطنی تقسیم می شوند.
حواس ظاهری عبارتند از: بينايي (باصره)، شنوايي (سامعه)، بويايي (شامه)، لمسايي(لامسه)و چشايي (ذائقه).
و حواس باطني عبارتند از: حس مشترك، خيال، متصرّفه (متخيّله)، واهمه و حافظه.
نکته ای که در اینجا ذکرش ضروری است این است كه طبق مبنای شریف جناب ملاصدرا در حکمت متعالیه قواي ادراكي نفس حيواني، اعم از حواس باطني و ظاهري، مطلقا غير جسماني است و در محلي مادي حلول نكرده اند یعنی چنین نیست که حواس ظاهری مانند بینایی در جسمی به نام چشم و حواس باطنی چون خیال در مغز سر حلول کرده باشد. البته وجود اندامهاي حسي مانند گوش و چشم براي انجام افعال حواس ظاهري و بخشهاي گوناگون مغز براي انجام افعال حواس باطني لازم است؛ اما همه آن اعضا و جوارح به عنوان آلتی برای فراهم کردن زمينه ادراك قوای نفس هستند، نه اينكه این اعضا و جوارح، خود عمل ادراك را تحقق بخشند. در حقیقت وجود اعضا و جوارحی چون چشم و مغز براي تحقق ادراك حسي، به منزله وجود عينك و دوربين است. اگر چشمان كسي آسيب ديده باشد، با استفاده از عينك، اختلالي را كه در اندام حسياش ايجاد شده است، برطرف ميسازد، نه اينكه اين ابزار عمل ادراك را تحقق بخشند.
نظرات شما عزیزان: